تاب آوري در صنعت ساختمان و تأثيرات آن در مديريت مخاطرات زلزله

در اغلب كشورهاي درحال توسعه صنعت ساختمان يكي از صنايع زير بنايي به شمار مي رود. از سوي ديگر بسياري از اين كشورها در معرض سوانح طبيعي متعددي نظير زلزله قرار دارند كه تهديدي جدي براي كالبد فيزيكي و دستاوردهاي توسعه اي آنها محسوب مي شود. در چنين شرايطي دولتمردان ناگزيرند سوانح طبيعي را بعنوان واقعيتي غيرقابل اجتناب در روند توسعه خود بپذيرند و براي مواجهه با آن تدابير لازم را در برنامه هاي توسعه اي خود اتخاذ نمايند. بديهي است با توجه به گستردگي صنعت ساختمان در اين كشورها و همچنين تأثيرپذيري مستقيم آن از سوانح طبيعي نظير زلزله، لازم است زير ساخت هاي اين صنعت نيز از منظر تعامل با مديريت مخاطرات مورد بازنگري جدي قرار گيرد. در دهه هاي اخير تلاش هايي در زمينه ي تقويت نقش صنعت ساختمان در مديريت بحران صورت گرفته به عنوان مثال مي توان به سبك سازي و ارتقاي استانداردها و آيين نامه هاي ساختماني و... در جهت كاهش آسيب پذيري ساختمان ها اشاره نمود. با اين وجود هنوز بسياري از پتانسيل هاي صنعت ساختمان در كاهش و ترميم صدمات ناشي از سوانح همچنان مورد غفلت واقع شده و اين امر منجر به كم رنگ شدن حضور مؤثر صنعت ساختمان در بسياري از مقاطع مديريت مخاطرات گرديده است. در اين مقاله ضمن تأكيد بر لزوم تقويت نقش صنعت ساختمان در كليه مراحل مديريت مخاطرات ناشي از سوانح طبيعي، تلاش مي شود اين امر در رويكردي تكنولوژي محور و به موازات اقدامات مديريت مخاطرات و همسو با آن مطرح شود. راهكار پيشنهادي مشتمل بر شناسايي و تقويت كيفيتي در ساختار سيستم هاي ساخت و ساز، تحت عنوان تاب آوري سيستم هاي ساخت و ساز است. اين كيفيت ناظر بر قابليت يك سيستم بخصوص ساختماني در مواجهه با سانحه و كاهش آسيب پذيري آن در درجه اول و در مرحله بعد توانايي ترميم عوارض كوتاه مدت و بلند مدت ناشي از آن است. اين رويكرد با الهام از ايده تاب آوري (مقوله اي مديريتي كه اخيراً در مديريت مخاطرات مطرح گرديده و مورد توجه قرار گرفته است.) و تعميم آن به يك سيستم ساختماني خاص شكل گرفته است. در اينجا ابتدا به معرفي مقوله تاب آوري و مؤلفه هاي آن بطور عام پرداخته مي شود. سپس اين ايده بطور خاص به عنوان كيفيتي ساختاري در سيستم هاي ساخت و ساز مورد بررسي قرار مي گيرد. درنهايت برخي از تأثيرات عميق رويكرد مذكور در كاهش و ترميم خلأ پس از سوانح مخرب طبيعي و همچنين در بهبود روند مديريت مخاطرات بيان مي شود.