آناليز منطقه اي سيلاب به روش همبستگي چند گانه (MRM) با استفاده از نرم افزار SPSS (مطالعه موردي: منطقه جنوب حوضه آبريز درياچه اروميه)

تعيين دبي طراحي براي حوضه هاي فاقد ايستگاه امريست كه از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و لذامورد توجه محققين زيادي واقع شده است. يكي از مهمترين روش هاي برآورد دبي اوج سيلاب كه مبتني بر امار و اطلاعات محلي بوده و از دقت بيشتري نسبت به روش هاي تجربي برخوردار است، روش تحليل منطقه اي (مدل بندي) سيلاب مي باشد. مدل بندي سيلاب بر اساس رابطه علت و معلولي و برقراري رابطه رياضي بين سيلاب و عوامل توليد آن، يكي از روش هايي است كه مورد تاييد اكثر پژوهشگران قرار گرفته است. تحليل منطقه اي سيلاب شامل دوبخش است: در بخش نخست عرصه هاي همگن تعيين مي شود و در بخش دوم مدل تحليل منطقه اي سيلاب براي مناطق همگن تعيين مي گردد كه اين مدلها در برگيرنده خصوصيات محلي و ضرايب منطقه اي براي زير حوضه هاي مورد مطالعه مي باشند.
آناليز منطقه اي عبارت است از كاربرد داده هاي برداشت شده ازمحل هاي مشخص و محدود (ايستگاه هاي اندازه گيري و آماربرداري) و تعميم آنها به تمام سطح يك ناحيه. در يك چنين مطالعاتي لازم است علاوه بر وجود صحت و كفايت و همگني داده ها، همگني حوضه ها و زير حوضه ها نيز مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرد.
در اين مقاله، ابتدا بوسيله آناليز نقطه اي سيلاب، دبي حداكثر لحظه اي سيلاب، براي 15 ايستگاه موجود در سه زير حوضه اصلي (زرينه رود، سيمينه رود، مهاباد چاي) و يك زير حوضه كمكي (ذاب كوچك) در منطقه مورد مطالعه ابتدا با آزمون ران تست (Run Test) براي اطمينان از تصادفي بودن داده ها، تست گرديد و سپس در ادامه كار انواع توزيع هاي آماري مربوطه در محيط نرم افزار SMADA كه مبتني بر روش گشتاورها مي باشد برازش داده شده و با استفاده از روش هاي گرافيكي اين نرم افزار و همچنين تمام آزمون هاي آماري موجود در اين زمينه مناسب ترين توزيع فراواني براي هر ايستگاه انتخاب گرديد.
در اين مرحله بايد همگني منطقه اي كه آناليز منطقه اي بر روي آن انجام مي پذيرد مورد بررسي قرار گيرد. روش هاي مختلفي براي تعيين گروه هاي همگن درهيدرولوژي مطرح است كه مي توان آنها را به صورت زير دسته بندي نمود:
1) روش هاي مبتني بر مرزهاي جغرافيايي
2) روش هاي مبتني بر عكس العمل هيدرولوژيكي حوضه ها
3) روش هاي مبتني بر خصوصيات حوضه ها
هدف از اين تحقيق در اين مقاله، مقايسه دو روش آخر (2و3) از روش هاي فوق و سپس مقايسه اين دو روش با روشي كه بدون استفاده از روش هاي همگني بدست آمده، تا اثر حذف ايستگاه هاي غير همگن در هر روش و مزايا و معايب هر كدام از روش ها مشخص شود. سپس با تحليل منطقه اي به روش همبستگي چند گانه (نرم افزار SPSS) معادلاتي براي كل منطقه، براي گروه هاي همگني مورد نظر ارائه گرديد و براي مقايسه نيز از روش تحليل خطا (ميانگين درصد خطا ME) استفاده گرديد.